به گزارش خبر فوری، طبق برخی اخبار، در روزهای اخیر برخی هواپیماهای روسیه عازم ایروان شده و در ارمنستان نشسته اند. برای مثال، دو روز قبل، یک هواپیمای نظامی ایلیوشین-۷۶ روسیه در ارمنستان فرود آمده است. این سومین هواپیمای ترابری نظامی روسیه در هفت روز اخیر است که عازم ارمنستان شده است. علت این مساله […]
به گزارش خبر فوری، طبق برخی اخبار، در روزهای اخیر برخی هواپیماهای روسیه عازم ایروان شده و در ارمنستان نشسته اند. برای مثال، دو روز قبل، یک هواپیمای نظامی ایلیوشین-۷۶ روسیه در ارمنستان فرود آمده است. این سومین هواپیمای ترابری نظامی روسیه در هفت روز اخیر است که عازم ارمنستان شده است.
علت این مساله چیست؟ بسیاری از تحلیلگران این مساله را مربوط به مناقشه اخیر روسیه و آذربایجان می دانند. آنها معتقدند اختلافات شدید باکو و مسکو سبب شده روسیه تغییر نقش داده و از ارمنستان حمایت کند تا ایروان بتواند در جنگ احتمالی بعدی با آذربایجان پیروز بیرون آمده و الهام علی اف و حامیانش را سر جای خود بنشاند.
مساله حمایت روسیه از ارمنستان می تواند استراتژی سنتی روسیه را در قفقاز تغییر داده و در نتیجه، منطقه را آبستن حوادث مختلف کند.
استراتژی سنتی روسیه در قفقاز
از زمان پطر کبیر که دکترین دفاعی و سیاسی روسیه سر و شکل پیدا کرد تا امروز، مسکو به دنبال تسلط کامل بر قفقاز بوده است. پیش از شکل گیری شوروی، روسیه از طریق رقابت با ایران و عثمانی و تضعیف این دو کشور بر قفقاز تسلط یافت. در عصر شوروی از طریق ساخت دیوار آهنین به دور بلوک شرق، قفقاز را از کشورهای غرب گرا جدا نمود و بعد از فروپاشی شوروی و استقلال کشورهای قفقاز نیز سیاست نوینی را پیش گرفت که بیش و کم تا امروز دستورالعمل کرملین بوده است.
طبق سیاست روسیه در عصر یلتسین و پوتین، روسیه باید نقش پدر را در قفقاز ایفا کند. روسیه همواره تلاش داشته نوعی موازنه میان کشورهای قفقاز ایجاد کند و از طریق صادرات تسلیحات نظامی و حمایت از احزاب موافق مسکو در کشورهای گرجستان و آذربایجان و ارمنستان نفوذ کند.
تغییر استراتژی مسکو در قبال قفقاز
با وقوع جنگ اوکراین و درگیری روسیه با غرب و همچنین، جنگ قره باغ دوم و شکست ارمنستان از آذربایجانی که از سوی ترکیه به شدت حمایت می شد، روسیه جایگاه سنتی خود را از دست داد. موازنه میان کشورهای قفقاز از بین رفت، قدرت آذربایجان بیشتر از ارمنستان شد و با این تغییرات، پای یک رقیب دیگر یعنی ترکیه نیز به معادلات قفقاز باز شد.
این تغییرات آرام آرام سبب ایجاد مشکلاتی برای روسیه شد. مسکو که همواره از مناقشات قفقاز جدا بود و آنها را مدیریت می کرد، با آذربایجانی که تلاش داشت از زیر شنل مسکو بیرون بیاید، درگیر شد. درگیری های باکو و مسکو در دو سال اخیر گاه دو طرف را تا آستانه درگیری نظامی نیز پیش برده است.
چند هفته پیش بود که روابط میان روسیه و آذربایجان وارد شدیدترین بحران خود در تاریخ پس از فروپاشی شوروی شد. این بحران با سقوط هواپیمای خطوط هوایی آذربایجان در دسامبر ۲۰۲۴ آغاز شد و پس از حادثه ای که برای شهروندان روسی با ملیت آذربایجانی در یکاترینبورگ رخ داد، وارد مرحله ای جدید شد. پس از آنکه دولت باکو اقدامات نیرو‌های امنیتی روسیه را به عنوان آزار و اذیت آذربایجانی ها ارزیابی کرد، گام های بی سابقه ای برای محدود کردن ارتباطات فرهنگی، گفت‌و‌گو‌های دولتی و پارلمانی برداشت. همزمان، در آذربایجان، خبرنگاران و شهروندان روس به شدت بازداشت شدند و به عضویت در گروه‌های جنایت سازمان‌یافته متهم شدند.
روسیه تلاش کرد در اوج بحران اوکراین وارد تنش با آذربایجان نشود اما آتش باکو تند بود و بی محلی های اخیرش سبب خشم مسکو شد. نگرانی کرملین به خصوص بابت ضربات اقتصادی دوری باکو از مسکو است. نزدیکی آذربایجان به ترکیه سبب کاهش واردات تسلیحات از روسیه، کمتر شدن همکاری ترانزیتی با مسکو و صادرات محصولات کشاورزی به این کشور می شود و این سه عنصر اقتصادی در شرایط تحریمی حاصل از جنگ اوکراین می تواند ضربات سنگینی به مسکو وارد کند.
استراتژی جدید روسیه/ پدر پشت یکی از پسران در می آید!
شرایط فوق الذکر سبب شده که روسیه تصمیم خود را به ترک استراتژی تاریخی خود بگیرد. روسیه قصد دارد مدتی نقش پدری خود را ترک کرده و عملا از ارمنستان که دشمن مستقیم آذربایجان در مناقشات منطقه ای است، حمایت کند. پوتین می داند که هر لحظه ممکن است جنگ دیگری میان ایروان و باکو رخ دهد و اگر این بار هم ارمنستان شکست بخورد، دیگر نمی توان جلوی اژدهای باکو را گرفت.
پوتین با حمایت از ارمنستان قصد دارد با یک تیر دو نشان بزند. روسیه در صورت پیروزی ارمنستان در جنگ احتمالی و یا قدرت گرفتن ایروان و ترساندن آذربایجان می تواند اولا از نفوذ ترکیه در قفقاز (که همواره یکی از نگرانی های بزرگ پطر کبیر به عنوان معمار روسیه جدید بود) کم کند. ترکیه قصد ایجاد یک ائتلاف منطقه ای با محوریت استانبول – دمشق – باکو را دارد و این مساله می تواند قفقاز را وارد چالشی بزرگ کند. چالشی که البته بیش از همه به ضرر روسیه خواهد بود.
از سوی دیگر، روسیه با حمایت از ارمنستان می تواند بار دیگر توازن قوا را به قفقاز بازگرداند و بدین ترتیب، فرزند سرکش خود را سر جایش نشانده و خود، به جایگاه پدری بازگردد.
به نظر می رسد قفقاز آبستن حوادثی جدید خواهد بود؛ حوادث بی سابقه ای که می تواند روسیه را وارد متن و بطن درگیری ها کند و آینده این منطقه مهم و استراتژیک را هم تغییر دهد.
