به گزارش خبرنگار مهر، مراسم گرامیداشت سالروز تأسیس شورای فرهنگ عمومی همزمان با ۱۴ آبان روز فرهنگ عمومی با حضور حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، عاطفه خادمی دبیر شورای فرهنگ عمومی، اعضای شورای فرهنگ عمومی و شورای عالی انقلاب فرهنگی و سجاد صالحی مدیر خانه خلاق در سالن غدیر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.

برگزاری نشست‌های تخصصی با موضوعات «فرهنگ عمومی در ساحت حکمرانی»، «تحولات روز و ذهنیت عمومی جامعه ایرانی»، «فرهنگ مقاومت و چالش عمومیت یافتگی» و «ساز و کارهای نوین در عمومیت بخشی به فرهنگ مقاومت» از دیگر بخش‌های این مراسم بود. همچنین در حاشیه این نشست نمایشگاه تولیدات فرهنگی با حضور برترین گروه‌های مردمی فعال در حوزه فرهنگ عمومی برگزار شد.

عاطفه خادمی دبیر شورای فرهنگ عمومی با موضوع حکمرانی در ساحت فرهنگ عمومی گفت: ساحت اندیشه سازی و ساخت میدان و عمل علت برگزاری این نشست به شمار می‌رود.

وی با اشاره به اهمیت گفت وگو پیرامون عقبه‌ها و ظرفیت‌های دانشی پیرامون فرهنگ عمومی گفت: طرح بحث در باب حکمرانی فرهنگ عمومی بر اساس تجربه زیسته خودم، اهمیت به سزایی دارد، سوال این است که از مؤلفه حکمرانی چه تلقی در فرهنگ عمومی داریم؟ مسأله اینجاست که اساساً فرهنگ عمومی چه حوزه‌ای را در بر می‌گیرد، در تعریفی که ارائه شده فرهنگ عمومی مجموعه‌ای از نظام ارزش‌ها، باورها در جامعه است که در فهم موقعیت خاص در ساحت حکمرانی است و ما نیاز داریم که در مورد فرهنگ عمومی بیشتر بیاندیشیم اما آنچه که در واقعیت هست در سطوح حکمرانی هم چندان کرزی میان فزعنگ رسمی و فرهنگ عمومی مرزی قائل نشده ایم.

دبیر شورای فرهنگ عمومی در ادامه گفت: باید به فرهنگ بین الاذهانی در ساحت عمومی برسیم، تغییر و تحولات در ساحت فرهنگ عمومی شاید سرعت بسیار زیادی داشته باشد، فرهنگ عمومی همواره دستخوش تحولات است، نمی‌توان نسبت به این عرصه بی تفاوت بود و تغافل داشت، اساساً ملاک قرار دادن و توجه به تغییر و تحولات جامعه ایرانی در حوزه فرهنگ عمومی اهمیت به سزایی دارد چراکه اگر غیر از این باشد با چالش‌های جدی مواجه می‌شویم.

وی افزود: برای مثال مدل حکمرانی ما در حوزه اجتماع نه تنها شناسایی نشده بلکه تفکیکی بین آنها قائل نشده ایم، فقط می‌دانیم یک سری نهادهای متولی برای خودشان کار می‌کنند و اقدام و عمل دارند، این در حالی است که نسبت مسائل اجتماعی و فرهنگی و مرزی که بین این جوار تعریف می‌شود نیاز به ادراک بین این فضاها دارد، مثال در این عرصه فراوان است.

خادمی گفت: بخش، عمده‌ای توجه به ظرفیت فرهنگ عمومی در جامعه ایرانی است که اهمیت دارد، من شخصاً قائلم در فضایی که شاید دوگانه مساله حاکمیت پر رنگ می‌شود، شاید یک بخش به دلیل غفلت از ظرفیت فرهنگ عمومی باشد. شاخص فرهنگ عمومی در جامعه ایرانی گستره‌ای است که تفاهم و هم اندیشی و گفت‌وگو با مردم را جلو می‌برد. در جامعه ایرانی نمی‌توانید مدعی این شوید که مؤلفه‌های خانواده ایرانی ضعیف است.

وی ادامه داد: تا زمانی که سرمایه‌ها و داشته‌ها در فضای فرهنگ عمومی برجسته نباشد مواجهه با فرهنگ عمومی شاید حتی بعضاً قهری باشد، لذا از ملاحظات جدی و دغدغه‌های ما در شورای فرهنگ عمومی روایت روشن در مورد مساله فرهنگ عمومی در کشور و حساس کردن ذهن اندیشمندان در این عرصه بود و البته این مساله که چه طور باید در لایه حکمرانی نسبت به مساله فزهنگ عمومی توجه داشته باشیم.

دبیر شورای فرهنگ عمومی گفت: تشکیل شبکه نخبگانی از جمله مسائلی بود که در عرصه فرهنگ عمومی در شورا مورد توجه قرار دادیم، ما به دنبال این بودیم که از نخبگان و صاحب‌نظران فرهنگ و هنر در کشور دعوت کنیم که در این عرصه بیندیشند تا بتوانیم اولین گام را در این عرصه بردارند و در این راستا دنبال احیای شورا بودیم تا این ظرفیت را همسو و همراه با بدنه نخبگانی کنیم.

فرهنگ مقاومت مانع از پذیرش سلطه ابرقدرت‌ها در زندگی افراد می‌شود

در ادامه محسن ردادی پژوهشگر حوزه فرهنگ با اشاره به این موضوع که فرهنگ مقاومت و چالش، عمومیت یافتگی است، گفت: فرهنگ مقاومت مانع از پذیرش، سلطه ابرقدرتها در زندگی افراد می‌شود، ما فرهنگ جهانی و غربی داریم که خود را تحمیل می‌کند و تمام مؤلفه‌های فرهنگی بومی را دارد نابود می‌کند.

وی افزود: فرهنگ مقاومت مقابل این فرهنگ ایستاده است و در برابر این فرهنگ جهانی است، از سوی دیگر قدرت‌های غالب برای مقابله از روش‌های مختلفی استفاده کرده و مؤلفه‌های خود را تحمیل می‌کنند، اساساً چون این فرهنگ از سوی رسانه، سینما و سلبریتی ها پذیرفته شده مورد توجه قرار می‌گیرد.

این پژوهشگر گفت: همه دنیا به سمت برهنگی دارد می‌رود اما ما داریم مقاومت می‌کنیم و می‌گوئیم باید حجاب باشد و حفظ شود، اکنون متأسفانه در این جامعه محجبه بودن بسیار سخت‌تر از کسی است که بی حجاب است و شخص بی حجاب کمتر مورد هجمه است تا بانویی که می‌خواهد بر اساس اعتقادات خودش حجاب را حفظ کند، حال فرهنگ مقاومت هم اینگونه است، اساساً کسی که می‌خواهد با فرهنگ مقاومت را اجرا کند با چالش‌هایی مواجه می‌شود، این فزهنگ زمانی عمومی می‌شود که تبدیل به روایت شود.

وی ادامه داد: نمونه‌ای از این مقاومت را در مقاومت فلسطین می‌توان مشاهده کرد، روایت مقاومت باعث ایجاد هویت می‌شود، چراکه هویت محصول روایتی است که درباره خودمان یا جهان داریم، درک ما از خود محصول این است که می‌توانیم خود را بازیگر اصلی روایت خود زندگی نامه مان ببینیم، محال است بتوانیم بدون قصه گفتن بگوییم چه کسی هستیم.

ردادی گفت: از سوی دیگر روایت مقاومت سبب می‌شود و می‌گوید که ما چه کسی هستیم و دیگری چه کسی است. آنچه که باعث شده غرب در ارائه خود موفق باشد بحث روایت سازی است، روایت در واقع داستان واره همسازی است که ارائه می‌دهد و افراد قانع می‌شوند که در این داستان واره قهرمان کیست، قهرمان کیست و قربانی چه کسی است، این روایت است که به فرهنگ غرب این میزان از نفوذ را داده است، گسترش فرهنگ غرب هم در گرو روایت سازی از فرهنگ مقاومت است.

وی افزود: در ماجرای فلسطین روایتی که از سوی دستگاه غرب تولید می‌شود آن است که یک عده افراد بااخلاق مقابل یک گروه تروریست قرار دارند که می‌خواهند خاورمیانه و جهان را به نابودی بکشند و اسرائیل به نمایندگی از جهان آزاد در مقابل آنهاست و تمام آنچه که از سوی سینما و رسانه غربی به نمایش در می‌آید آن است که اسرائیل می‌تواند آنها را شکست دهد.

این پژوهشگر گفت: بنابراین روایت‌ها باید در گفت‌وگوها شکل بگیرند و تصویرسازی برای آینده صورت پذیرد، واقعیت آن است که ما امروز از ساختن و ترویج این تصویر غافل هستیم. البته در این یکسال دریچه‌هایی باز شده که امکان گسترش فرهنگ مقاومت هست، هر روایتی به شدت متکی بر قهرمان، ضدقهرمان و قربانی است، تا الان یهودیان را قربانی معرفی می‌کردند اما اتفاقات یکسال اخیر باعث شد که این روایت معکوس شود، زنان و کودکان بسیاری در این یکسال به شهادت رسیدند، فرماندهان بسیاری از جریان مقاومت به شهادت رسیدند و این عنصر مهم از روایت را شکل داد و فرهنگ مقاومت فراگیر شده و از سمت مردم فهم شد.

وی با اشاره به موانع موجود در پذیرش و گسترش فرهنگ مقاومت گفت: به نظرم ما از نبود و فقدان فضای عمومی رنج می‌بریم. من با بحث فیلترینگ کاری ندارم اما کسانی که برای مردم تدبیر می‌کنند باید فضایی را فراهم کنند که مردم در فضایی پاک‌تر بتوانند با یکدیگر گفت وگو کنند. اکنون کلونی کلونی شده ایم، ما حزب اللهی‌ها و مذهبی‌ها در ایتا با هم گفت‌وگو می‌کنیم و سایرین در نرم افزارهای فیلترشدن با هم گفت‌وگو می‌کنند و هیچ شرایطی نیست که با هم گفت‌وگو در این فضا داشته باشیم و در نتیجه نشده است که فزهنگ مقاومت را در این سطح به گفت وگو بگذاریم.

ردادی گفت: از سوی دیگر رسانه‌های غربی مرتباً می‌گویند که دنیا قرار است که به یک سمت برود، در یک کلام دنیای اتوپیای غربی اما متأسفانه ما از تصویرسازی غافل هستیم. ما حتی از تخیل غافلیم یعنی از ساخت آینده در تخیل با ویژگی‌های بومی غافلیم تا ذیل آن بتوانیم فزهنگ مقاومت را عمومیت بخشیم.

تصویر قدرت خلق می‌کند

در ادامه سیدمهدی ناظمی پژوهشگر فلسفه هنر گفت: در جهان هیچ جایی را به اندازه اروپا پیدا نمی‌کنیم که نقاشی تا این اندازه مهم باشد، چه دوره قرون وسطای متاخر و چه دوره رنسانس که نقاشی‌های مختلف را می‌بینیم و منجر به تاریخ سازی در نقاشی شد. نقاشی رنسانس یک نقاشی فلسفی است و یک انسان جدید معرفی می‌شود که هویتی عرفی شده و مستقل از عالم غیب دارد.

وی افزود: مساله اول در این عرصه خلق تصویر است، این اهمیت دارد که بدانیم اعتقاد بر این نیست که راهی برای خروج مطلق از جهان تصویر باشد، ما باید این رویداد را بفهمیم و درک کنیم که چه طور باید با آن تعامل کنیم.

این پژوهشگر ادامه داد: از تفاوت‌های عمده ما با غرب این است که در رنسانس خلق تصویر جدید از انسان رخ داد، نهضت اتوپیانویسی راه افتاد و بعد سنت رمان نویسی، در غرب این موارد تبدیل به تفسیر تفصیلی جهان می‌شد و ادبیات و حتی نهاد علم و امروز نهاد قدرت در خدمت این تصویر هستند، با ظهور انقلاب اسلامی تصویر و تصوری از انقلاب را در ادبیات، اشعار شاعران و آثار برخی سینماگران مشاهده می‌کنیم که نمایان گر یک انسان معنویت گرا است که دارای تفکر معنوی است، اعجوباتی که از سوی برخی از جمله آقای مخملباف که از سینمای انقلاب جدا می‌شود نمونه‌ای از این دست است که به تدریج از بیان انسان انقلابی دور می‌ماند.

وی ادامه داد: اما در مورد انسان ایرانی و مثلاً بعد از دوران جنگ که ما ناکام از ارائه طرح تصویر جدی و جامع از آینده کشور خود می‌مانیم مساله این است که تصاویر متشتت از فهم ما از ورود به آینده مطرح می‌شود، در حالی که به لحاظ بن مایه فرهنگی در تفاوت جدی با جهان فرهنگی غرب هستیم، ما باید شجاعانه در این عرصه وارد شویم. مهمترین بحران جوانان کشور ما بحران فقدان تصویر از آینده کشور است که منجر به تحریک جوانان به مهاجرت می‌شود در حالی که اگر تصویر درستی از آینده ایران باشد راحت تر می‌شود افراد را بسیج کرد.

ناظمی گفت: وقتی از تصویر سخن می‌گویم یعنی اندیشمند ترین افراد کشور باید بتوانند به طرحی از آینده کشور برسند و اندیشمندان و هنرمندان بتوانند آن را درک و بررسی کنند و در نهایت خلق تصویر شود.

وی افزود: باید این نکته فهم شود که تصویر، ایماژ، انگاره ما را دچار این تصور نکند که تصویر یک مساله مکانیکی است، این تصویر خودبنیاد است، اگر می‌گوئیم رژیم صهیونیستی روایتی چنین و چنان دارد این روایت دو جانبه است، در واقعیت اجتماعی تصویر خودبنیاد فهمیده می‌شود. تصویر بازنمایی کننده است.

این پژوهشگر گفت: اکنون ۹۹ درصد مسؤولان کشور گمان می‌کنند که تصویر یعنی بازنمایی کردن یک امر، در حالی که دوربین ما را خلق می‌کند البته که ناگزیر است که به لحاظ مکانیکی نخست بازنمایی کند اما بعد از آن بازتولید است، لذا تصویر نحوه خودارجاعی است و خودش منبع الهام روایت و کلام است. تصویر خودش منبع الهام است. قدرت سیاسی در دنیای امروز تصویری است. تصویر قدرت خلق می‌کند. اگر فهم بنیادین و فلسفی از تصویر نباشد آن قدرت پدید نخواهد آمد.

توجه به روایت داستان زندگی افراد بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد

در ادامه انوشه میر مرعشی پژوهشگر تاریخ گفت: طرح ما در قالب پرده خوانی و تصویرسازی ذیل آن است که به معلمان پرورشی مدارس و مبلغات آموزش داده می‌شود تا به مخاطبان خود ارائه کنند و در سخنرانی های‌شان در دانشگاه‌ها، روضه‌های خانگی و مساجد و حسینیه‌ها استفاده کنند، به هر حال بخشی از مخاطبان آنها عمومی هستند و عموماً از مخاطبان مذهبی هستند (به جز مربیان پرورشی)، در هرحال رویکرد ما این بود که بتوانیم مساله مقاومت و کنش حق گرایانه را به زنان منتقل کنیم،

وی افزود: همواره تلاش کردیم هماهنگی بین تصویر و محتوا باشد، برای مثال در یکی از این تصویرسازی‌ها الگو ارائه کرده ایم و شخصیت فاطمه بنت الحسین را مورد توجه قرار داده ایم، بانوی دیگر بی بی مریم بختیاری بوده که با زندگی خاص خود برای زنان و دختران ایرانی بسیار قابل توجه است. البته ما در هر پرده یک بانوی فلسطینی را داریم.

این پژوهشگر گفت: داستان زندگی این افراد برای مخاطب اهمیت دارد، مبلغات و مربیان پرورشی این موارد را برای مخاطبان ارائه می‌کنند، ما هرکدام از این پرده خوانی را با دقت طراحی کردیم اما دیدیم که در تصویرسازی و پرده خوانی اتفاقاً جذب و استقبال بسیار بالاست چراکه توجه به روایت داستان زندگی افراد بسیار بالاست. من مساله روایت گری را در شهرستان‌ها تجربه کردم و جمعیت فراوانی حضور یافتند.

صنایع فرهنگی یک زبان مشترک در جهان است

در ادامه سجاد صالحی مدیر خانه خلاق گفت: مجموعه‌های مختلفی در حوزه صنایع فرهنگی با موضوع مقاومت شناسایی شده اند که همه این مجموعه‌ها توسط خود مردم اداره می‌شود به نوعی با مشارکت مردم در حوزه‌های فرهنگی و اقتصادی است. ما تلاش کردیم تا ظرفیت جدیدی را در حوزه فرهنگی ایجاد کنیم.

وی افزود: امیدواریم مدیران فرهنگی ظرفیت حوزه صنایع فرهنگی را جدی بگیرند. ما به ایجاد شبکه مردمی در این حوزه پرداختیم و با بررسی این شبکه مردمی متوجه شدیم که صادرات محصولات شأن نیازمند بسترهایی بوده که همچنان این بسترها فراهم نشده است.

مدیر خانه خلاق گفت: صنایع فرهنگی یک زبان مشترکی است که همه دنیا آن را می‌فهمند. جوانان می‌توانند به واسطه آن با دنیا ارتباط بگیرند.

وی افزود: بیش از یکصد تولیدکننده در حوزه مقاومت از اقصی نقاط مختلف جهان شناسایی شده است که می‌توان به کشورهایی همچون چین، اندونزی و مالزی اشاره کرد. در کشورمان بالغ بر ۲۵ تولیدکننده ویژه در این حوزه فعالیت می‌کنند که از این تعداد ۱۵ تولیدکننده در حاشیه این مراسم به واسطه نمایشگاهی دورهم جمع شده اند و به نمایش محصولات شأن می‌پردازند. این تولیدکنندگان تنها تولیدکننده نیستند بلکه کارآفرینانی هستند که محصولات شأن قابل عرضه به بازار است. برخی از تولیدکنندگان از ابتدای سال ۱۴۰۳ وارد چرخه تولید شده اند که امیدواریم تعداد آنها بیشتر شود.

آشنایی کودکان با سبک زندگی ایرانی و اسلامی نیازمند برنامه ریزی دقیقی است

در ادامه تبریزی نویسنده گفت: ۱۸ میلیون کودک و نوجوان در کشور داریم که هیچ برنامه‌ای برای شأن برنامه ریزی نشده است و برای آنها تا سن ۱۵ سالگی برنامه‌ای نداریم. به واسطه تولیدات و برنامه‌های نشر در حوزه فرهنگ و هنر هنوز نتوانسته ایم اقدام مؤثری برای شأن انجام دهیم.

وی افزود: ما هنوز نتوانسته ایم خط خوش را در مدارس میان دانش آموزان جایگزین کنیم. هنوز بچه‌های ما بلد نیستند بنویسند. ما همچنان کتاب هنر برای بچه‌ها نداریم چگونه می‌توانیم روی موضوع هویت ساز آنها کار کنیم.

این نویسنده گفت: ۹۹/۵ درصد از بچه‌های ما از تصویرسازی و انیمیشن‌های خارجی استفاده می‌کنند. ما هنوز برای خلیج فارس نتوانسته ایم نمادسازی کنیم. هم اکنون در حال گرفتن مجوز از ساترا برای سرزمین آوانیان هستیم. باید کاری کنیم که بچه‌ها از شبکه‌های بومی به جای شبکه‌های خارجی استفاده کنند.

وی افزود: چگونه می‌توانیم بچه‌ها را با فرهنگ ایرانی اسلامی آشنا کنیم در حالی که کودکان زیر هفت سال خانه نشین هستند و با انیمیشن‌های خارجی خود را سرگرم می‌کنند. امروز نسل جدید معلمان مان نمی‌توانند به درستی با بچه‌ها ارتباط بگیرند.

تبریزی گفت: سامانه مدیریت برنامه ریزی اوقات فراغت را در حال برنامه ریزی هستیم تا بتوانیم اوقات فراغت ۱۸ میلیون کودک و نوجوان را تأمین کنیم که البته هدف تنها اوقات فراغت نیست بلکه برنامه ریزی هدفمند است.امیدواریم این سامانه تا بهمن ماه راه اندازی شود.