تعداد بازدید: ۳

زندگینامه آیت الله سید محمد علی قاضی طباطبایی
ولادت و تحصیلات
آیت الله سید محمد علی قاضی طباطبایی درسال ۱۲۹۳ شمسی در تبریز متولد شد . تحصیلات مقدماتی علوم دینی را از مادر و عموی خود میرزااسدالله در مدرسه طالبیه تبریز فرا گرفت . در سال ۱۳۱۶ هنگام قیام مردم تبریز، به اتفاق پدرش و به دلیل مبارزه، به تهران تبعید شد و پس از چند ماه توقف اجباری در تهران و ری به تبریز بازگشت. در سال ۱۳۱۸ برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه قم رفت و از آیات عظام، گلپایگانی، حجت، صدر، بروجردی و امام خمینی درس آموخت . در سال ۱۳۲۸راهی حوزه علمیه نجف اشرف شد و در درس آیات عظام، حکیم، عبدالحسین رشتی، میرزا باقر زنجانی، بجنوردی و علامه محمد حسین کاشف الغطاء شرکت کرد و د ر سال ۱۳۳۱ مجدداً به تبریز مراجعت نمود. آیت الله قاضی در دوران مرجعیت و زعامت امام خمینی نماینده تام الاختیار ایشان بود.

مبارزات سیاسی

با شروع نهضت اسلامی د ر سال ۱۳۴۱ مبارزات او علیه رژیم پهلوی اوج گرفت . ابتدا در زندان قزل قلعه زندانی شد و سپس به شهرهای بافت، کرمان و زنجان تبعید گردید . همچنین مدت سه ماه به سبب فشارها و ضربات روحی و جسمی، در یکی ازبیمارستانهای تهر ان بستری شد . بعد از خارج شدن از بیمارستان به عراق تبعید شد و یک سال در آنجا ماند . پس از یک سال به ایران بازگشت و به هدایت مردم و تبلیغ اسلام پرداختند.
همچنانکه در تلاشهای علمی کوشا بودند، در مبارزات سیاسی نیز شرکت فعالانه داشتند . آن شهید بزرگوار دارای روحیه انقلابی و اراده ای خلل ناپذیر بودند و در پرونده قطوری که ساواک در مورد ایش ا ن تهیه کرده، این نکته مشهود است . شرکت علنی و بارز آن شهید در مبارزات سیاسی از سالهای ۴۱ و ۴۲ همزمان با آغاز نهضت اسلامی شروع می شود و ایشان یکی از رهبران و پایه های نهضت در آذربایجان بودند که در جریان همین مبارزات دستگیر و در زندان قزل قلعه تهران زندانی شد ند. آیت الله شهید قاضی به اتهام اینکه در خلال بحث پیرامون حکومت اسلامی و جنایات اسرائیل در یک سخنرانی علنی نام امام را به عظمت و عزت بر زبان آورد به مدت شش ماه به بافق کرمان تبعید شد . پس از آن به بهانه دیگری شش ماه، دیگر به زنجان تبعید شد . شهید قاضی در تبر یز تنها نماینده تام الاختیار حضرت امام خمینی بوده و نقش ایشان در شکل دادن به مبارزات مردم تبریز نیز شایان توجه است . بنابراین محور مبارزه در آذربایجان شرقی و مرکز مبارزات، مسجد شعبان بو د که شهید قاضی طباطبائی امامت آنجا را عهده دار بودند. شهید قاضی در مبارزه از همه جلوتر و فوق العاده محبوب و مورد احترام بودند و به همین دلیل دسایس دشمنان و منحرفین از اسلام علیه ایشان کارگر نمی شد . نفوذ ایشان به حدی بود که اگر روزی را در آذربایجان تعطیل اعلام می کردند بدون شک آن روز همه جا بحال تعطیل در می آمد . آیت الله شهید قاضی جزو اولین کسانی بود که در آذربایجان اعلامیه خلع شاه از سلطنت را امضا کرد . ساواک با صرف بودجه های ویژه جریانات مخالف ایشان در تبریز را تقویت می کرد تا اثرات فعالیتهای ایشان را در زمینه سازی برای انقلاب خنثی کند .
در ماههای قبل از پیروزی انقلاب، رهبری جریانات حاد سیاسی، برپایی تظاهرات و تشکیل مجالس، همه بر عهده این شهید بزرگوار بود و ایشان اولین امضاء کننده اعلامیه ۲۹ بهمن ۵۶ در چهلم شهدای قم بود. مرحوم آیت الله شهید قاضی همیشه سد مستحکمی در مقابل خطوط انحرافی در جریانات ضد انقلابی بود و از اوان پیروزی انقلاب علیه جریانات منحرف و وابسته نظیر خلق مسلمان افشاگریهای لازم را می نمود و منحرفان با وجود ایشان قدرت و جرأت ابراز وجود پیدا نمی کردند . خدمات ایشان بعد از پیروزی انقلاب نیز شایسته ت وجه بسیار است .

اولین نماز جمعه

مرحوم شهید قاضی طباطبایی بلافاصله بعداز پیروزی انقلاب از طرف امام به سمت امام جمعه تبریز منصوب شدند و اولین نماز جمعه را در این شهر بزرگ برپا کردن د . ایشان همچنین کمیته های انقلاب اسلامی آذربایجان شرقی و غربی را تشکیل دادند و نقش زیادی در را ه اندازی استانداری ها، فرمانداری ها و ادارات استان ایفا نمودند . مرحوم قاضی همچنین زحمات زیادی برای رسیدگی به محرومان و مستضعفین متحمل شدند.

شهادت

شهادت آیت الله قاضی طباطبایی در دهم آبان ۱۳۵۸ مصادف با عید سعید قربا ن وقتی نماز عید را اقامه می کرد در خطبه نماز فرمود:
«مرا تهدید به قتل می کنند، من از شهادت نمی ترسم و آماده ام. از خدا می خواهم.»
در همان روز، مجاهد عظیم الشان آیت الله قاضی طباطبایی بعد از ادای فریضه نماز مغرب و عشاء و در حال مراجعت از مسجد به منزل مورد هجوم عوامل سرسپرده استکبار تحت نام گر وه فرقان قرار گرفته و شربت شهادت نوشیدو مجاهدی دیگر از ذریه امیرالمومنین قدم به مسلخ عشق گذاشت و جان گرانمایه خود را که سالها در مجاهده و تلاش گذرانده بود، در پیشگاه حضرت حق در طبق اخلاص نهاد و نامش به عنوان اولین شهید محراب در کنار نام شهدای انقلاب ا سلامی به ثبت رسید و گروهک فرقان مسئولیت این ترور را بر عهده گرفت.

مقالات

آن شهید بزرگوار بدلیل تسلطی که به زبان عربی داشت مقالاتی به زبان عربی برای مجلات کش و رهای عربی نیز می نگاش ت. مقالات زیادی از ایشان در مجلات مصر چاپ شده است، مطالعات تبلیغاتی ایشان به تصریح دوستان و آشنایان کم نظیر و اطلاعات ادبی ایشان بسیار وسیع بو د. آثار قلمی با ارزشی از ایشان به یادگار مانده است که برخی از آنها ذیلا ذکر می گردد:

۱٫ الاجتهاد و التقلید ( عربی، خطی)
۲٫ الفوائد ( فقهی، تاریخی)
۳٫ خاندان عبدالوهاب ( فارسی، خطی)
۴٫ کتاب فی علم الکلام ( عربی، خطی)
۵٫ فصل الخطاب فی تحقیق اهل الکتاب ( عربی، خطی)
۶٫ السعاده فی الاهتمام علی الزیاره ( عربی، خطی)
۷٫ اجوبه الشبهات الواهیه ( فارسی، خطی)
۸٫ رساله فی اثبات وجود الامام فی کل زمان « ع » ( عربی، خطی)
۹٫ سفرنامه بافت ( فارسی، خطی)
۱۰٫ المباحث الاصولیه ( عربی، خطی)
۱۱٫ حاشیه بر کتاب رسائل شیخ انصاری « ره »
۱۲٫ حاشیه بر کتاب مکاسب شیخ انصاری « ره »
۱۳٫ حاشیه بر کتاب کفایه الاصول آخوند خراسانی
۱۴٫ تقریرات اصول آیت الله حجت کوه کمری
۱۵٫ قضا در اسلام
۱۶٫ صدقات امیرالمؤمنین و صدیقه طاهره « علیهماالسلام »
۱۷٫ ذکر حدیقه الصالحین در ( الذریعه الی تصانیف الشیعه) شیخ آقا بزرگ تهرانی.
۸٫ رساله در دلالت آیه تطهیر بر اهل بیت « علیه م السلام »
۱۹٫ رساله در اوقات نماز
۲۰٫ رساله در مباهله
۲۱٫ رساله فی مساله الترتب
۲۲٫ رساله در نماز جمعه
۲۳٫ تعلیقات بر کتاب الفردوس الاعلی تألیف علامه شیخ محمد حسین کاشف الغطاء( عربی، مطبوع)
۲۴٫ تحقیق درباره اربعین حضرت سی د الشهداء ( ع) ( فارسی، مطبوعات)
۲۵٫ تعلیقات بر کتاب انوار نعمانیه تألیف سید نعم ت الله جزایری ( عربی، مطبوع)
۲۶٫ مقدمه و تعلیق بر تفسیر جوامع الجامع طبرسی ( عربی، مطبوع)
۲۷٫ تعلیقات بر کتاب اسلام صراط مستقیم ( فارسی، مطبوع)
۲۸٫ تعلیقات بر کتاب کنزالعرفان ( عربی، خطی)
۲۹٫ مقدمه بر کتاب صحائ ف الابرار کاشف الغطاء ( عربی، مطبوع)
۳۰٫ آثار تاریخی آیت الله العظمی حکیم ( فارسی، مطبوع)
۳۱٫ مقدمه بر تنقیح الاصول مرحوم حاج میرزاآقا، متوفی در شهریور
۳۲٫ مقدمه بر کتاب مرآت الصلوه
۳۳٫ پیشگفتار بر علم امام علامه طباطبایی
۴٫ مقدمه بر کتاب معجزه و شرائط آن
۳۵٫ مقدمه بر کتاب جن ه المأوی اثر کاشف الغطاء ( عربی، مطبوع)
۳۶٫ پاورقی بر تعلیقات کتاب اللوامع الالهیه فی المباحث الکلامیه اثر جم ا ل الدین مقداد بن عبدالله الاسدی السیوری الحلی ( عربی، مطبوع)
۳۷٫ اضافات و تعلیقات بر کتاب ( انیس الموحدی ن ) ملا محسن نراقی.
۳۸٫ تحقق در ارث زن از دارائی شوهر ( فارسی، مطبوع)
۳۹٫ علم امام علی علیه السلام ( فارسی، مطبوع)
۴۰٫ مقدمه بر العقائد الوثنیه فی الدیانه النصرانیه ( عربی، مطبوع)
۴۱٫ ترجمه مسائل قندهاریه از فارسی به عربی اثر کاشف الغطاء
۴۲٫ مقدمه بر تاریخ ابن ابی الثلج بلخی ( عربی، خطی)
۴۳٫ مقالات متعدد چاپ شده در مجلات عربی
۴۴٫ مراسلات با مرحوم علامه کاشف الغطاء

پیام امام خمینى ( ره) به مناسبت شهادت شهید محراب آیت الله قاضی طباطبائی

بسمه تعالی
با کمال تأسف ضایعه ناگوار شهادت عالم مجاهد، حجت الاسلام و المسلمین آقای حاج سید محمد علی قاضی طباطبایی رحم ت الله علیه را به عموم مسلمانان متعهد و علمای اعلام مجاهد و مردم غیور و مجاهد آذربایجان و خصوص بازماندگان این شهید
سعید تسلیت عرض و از خداوند متعال صبر انقلابی برای مجاهدین راه حق و اسلام خواستارم .
ملت عزیز برومند ایران و آذربایجان غیرتمند عزیز باید در این مصیبتهای بزرگ که نشانه شکست حتمی دشمنان اسلام و کشور و عجز و ناتوانی و خودباختگی آنان است، هر چه بیشتر مصمم و در راه هدف اعلای اسلام و قرآن مجید بر مجاهدت خود افزوده و از پای ننشینند تا احقاق حق مستضعفین از جباران زمان بنمایند.
عزیزان من ! در ا نقلابی که ابرقدرتها را به عقب رانده و راه چپاولگری آنان را از کشور بزرگ بسته است این ضایعات و ضایعات بالاتر اجتناب ناپذیر اس ت . ما باید ازکنار این وقایع با تصمیم و عزم و خونسردی بگذریم و به راه خود که راه جهاد فی سبیل الله است، ادامه دهیم .
شهادت در راه خدا و ند زندگی افتخار آمیز ابدی و چراغ هدایت برای ملتهاست .
روح الله الموسوی الخمینی
۱۰/۸/۱۳۵۸شمسی

شهید آیت‌الله سید محمدعلی آل‌هاشم امام جمعه تبریز و نماینده ولی فقیه در استان آذربایجان شرقی در سال ۱۴۰۱ درگفتگو با پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی مطالبی مطرح نمودند که عینا جهت استفاده دوستان و مخاطبین عزیز ساقی آذربایجان می آوریم:
آیت‌الله شهید قاضی یکی از مشوقین اصلی بنده برای ورود به حوزه علمیه و شروع درس طلبگی بودند. تقریبا سال ۱۳۵۳ – ۱۳۵۴ شهید آیت الله قاضی طباطبایی من را به سمت طلبگی سوق دادند. ایشان من و فرزندشان آقا سید محمد تقی قاضی طباطبایی را به طلبگی تشویق کردند و من و فرزند ایشان با هم درس طلبگی را شروع کردیم.

آیت‌الله قاضی طباطبایی قبل از انقلاب، انقلابی بود

شهید آل‌هاشم ادامه داد: خاطرات زیادی از ایشان به یاد دارم؛ یکی از خاطرات که مربوط به ایام قبل از انقلاب است این است: یک روز در مسجد بنی‌هاشم مراسم ختمی بود. خادم آقای قاضی، جلیل آقا من را صدا زد و گفت: آقا با شما کار دارد. من خدمت ایشان رسیدم. آقا فرمودند: ابوی منزل هستند؟ گفتم: بلی. آقا گفتند: ما برای ناهار به منزل شما می‌آییم. ظهر جمعه بود. آقای قاضی به منزل ما آمدند و گفتند: بناست از دربار افرادی به منزل ما بیایند. من نمی‌خواستم در منزل باشم. به همین خاطر به شما زحمت دادم.
نماینده ولی فقیه در استان آذربایجان شرقی تصریح کرد: دشمن ایشان را خوب شناخته بود. واژه «خمینی آذربایجان» را ساواک برای ایشان انتخاب کرد. نقش کلیدی شهید بزرگوار آیت‌الله قاضی طباطبایی از یاد و خاطر هیچ کس نمی‌رود.
وی با بیان این که منزل شهید قاضی در تبریز پایگاه انقلاب بود یادآور شد: نیروهای انقلابی همیشه در منزل ایشان تردد داشتند. از روستاها و شهرهای مختلف استان نان می‌پختند و به منزل ایشان می‌آوردند تا در جریان تظاهرات و راهپیمایی‌ها میان مردم توزیع شود.
آیت‌الله آل‌هاشم ادامه داد: آقای قاضی به ابوی ما لطف ویژه‌ای داشتند. خاطرم هست قبل از انقلاب در یکی از چاپخانه‌های تبریز به نام چاپخانه شهامت واقع در خیابان ثقه‌الاسلام، کتابی را چاپ می‎کردند. در این کتاب، ابوی سؤالاتی را از شهید بزرگوار قاضی طباطبایی پرسیده و ایشان به سؤالات پاسخ داده بود. به همین منظور ساواک جلوی چاپ این کتاب را گرفت. اما این کتاب بدون توجه به اعمال محدودیت‌های ساواک، به طور کامل در تهران منتشر شد. نام کتاب «روضات الجنات» بود. ساواک اصلا به موضوع کتاب توجهی نداشت و همین که با شهید قاضی طباطبایی مصاحبه شده بود، تلاش کرد جلوی چاپ آن را بگیرد.
امام جمعه تبریز ادامه داد: در تبریز دو مسجد از اهمیت خاصی برخوردار بود. یکی مسجد مقبره، مسجدی که مربوط به اجداد آقای قاضی طباطبایی بود که الان هم در بازار تبریز دایر است و آقازاده ایشان هم اکنون در این مسجد امام جماعت هستند. دیگری مسجد شعبان بود. مسجد شعبان، در نزدیکی میدان ساعت واقع است. نمازهای جماعت این مسجد رونق خاصی داشت. این مسجد پایگاه انقلاب در تبریز بود. جوانان انقلابی شب‌ها در این مسجد جمع می‌شدند. آقای قاضی روحانیون سخنور را از قم و تهران به مسجد دعوت می‌کردند. وعاظی که به این مسجد برای سخنرانی دعوت می‌شدند در منابر خود به صورت علنی علیه رژیم ستم‌شاهی صحبت می‌کردند.
نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی گفت: آقای قاضی ارتباط صمیمانه‌ای با بدنه بازار تبریز داشت. این ارتباط بی نظیر بود. دلیل این ارتباط هم این بود که ایشان اصالتا تبریزی بودند و همه را می‌شناختند، اهالی بازار را با نام می‌شناختند. این یک ویژگی استثنایی بود که شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی داشتند. تمام بازار تبریز احترام ویژه‌ای برای این شهید بزرگوار قائل بودند. نقش بازار در پیروزی انقلاب نقش پر رنگی بود. بازاریان تبریز به سبب رهبری شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، نقش خود را به خوبی در انقلاب ایفا کردند.
وی با اشاره به ترور شهید قاضی گفت: دشمن از فکر و اندیشه و محبوبیت شهید قاضی واهمه داشت. لذا در ۱۰ آبان سال ۱۳۵۸ آیت‌الله قاضی طباطبایی را به شهادت رساندند. بعد از شهادت ایشان، در تبریز غوغا به پا شد.
امام جمعه تبریز یکی از ویژگی‌های شهید قاضی را ولایتمداری ایشان خواند و گفت: یکی از خصوصیات بارز ایشان ولایتمداری و عشق و علاقه ایشان به حضرت امام خمینی بود. در ایام انقلاب، ایشان دائما با امام ارتباط داشتند و با ایشان مکاتبه می کردند. افرادی از طرف آقای قاضی مأمور بودند تا به نجف بروند و با امام ملاقات کنند و پیغام‌های دو طرف را مبادله کنند.
وی تصریح کرد: نقش شهید قاضی طباطبایی در پیروزی انقلاب نباید فراموش شود. مجلس ختمی را که ایشان به همراه علمای تبریز به مناسبت شهادت آیت‌الله مصطفی خمینی در مسجد قزلی برگزار کردند، در سراسر کشور انعکاس پیدا کرد. حرکت ۲۹ بهمن مردم تبریز به برکت رهبری شهید قاضی طباطبایی رخ داد. از خدوند متعالی می‌خواهیم روح این شهید بزرگوار را با ارواح شهدای کربلا محشور بفرماید.

About Author